5816 Sayılı Kanun - Alper İLHAN

5816 Sayılı Kanun Nedir?

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal ATATÜRK’e karşı işlenecek suçları düzenleyen bir yasadır. Bu kanun, 25 Temmuz 1951 tarihinde kabul edilmiş ve 31 Temmuz 1951 tarihinde yürürlüğe girmiştir¹.

5816 Sayılı Kanunun Amacı ve İçeriği

Kanunun temel amacı, ATATÜRK’ün hatırasına yönelik saygısızlık içeren eylemleri cezalandırmaktır. Özellikle ATATÜRK’ün heykellerine ve büstlerine yapılan saldırıların artması üzerine Demokrat Parti iktidarı tarafından çıkarılmıştır². Kanunun içeriği şu şekildedir:

ATATÜRK’ün hatırasına alenen hakaret eden veya söven kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
ATATÜRK’ün temsil eden heykel, büst ve abideleri veya ATATÜRK’ün kabrini tahrip eden, kıran, bozan veya kirleten kimseye bir yıldan beş yıla kadar ağır hapis cezası verilir.
Yukarıdaki suçları işlemeye başkalarını teşvik eden kimse asıl fail gibi cezalandırılır.
Birinci maddede yazılı suçlar, iki veya daha fazla kişi tarafından toplu olarak veya umumi veya umuma açık mahallerde yahut basın aracılığı ile işlenirse, hükmolunacak ceza yarı nispetinde artırılır.
Birinci maddenin ikinci fıkrasında yazılı suçlar zor kullanılarak işlenirse veya bu suretle işlenmesine teşebbüs olunursa, verilecek ceza bir misli artırılır³.

5816 Sayılı Kanunun Uygulanması ve Etkileri

ATATÜRK’e karşı işlenen suçlar Cumhuriyet savcılıkları tarafından re’sen takip edilir. Ve Adalet Bakanlığı tarafından yürütülür^[1]. Kanunun uygulanması, özellikle internet üzerindeki içeriklerde ATATÜRK’e hakaret içeren videoların kaldırılması gibi durumlarda etkili olmuştur. Örnek olarak 2007 yılında YouTube’a Türkiye’den erişim, bu kanun çerçevesinde engellenmiştir. 2010 yılında ilgili içeriklerin kaldırılmasıyla erişim engeli kaldırılmıştır.

5816 Sayılı Kanunun Eleştirileri

5816 sayılı kanun, ifade özgürlüğüne müdahale ettiği ve AB’nin temel standartlarına ters düştüğü gerekçesiyle eleştirilmiştir. Özellikle Gazeteciler gibi uluslararası kuruluşlar, kanunun basın özgürlüğüne zarar verdiğini iddia etmişlerdir.

Bu paylaşım 5816 sayılı kanunun genel bir özetini sunmaktadır. Daha fazla bilgi için, kanun metnini¹ ve ilgili yargı kararlarını incelemek faydalı olacaktır.